Claudia Goldin tegoroczna laureatka Nagrody Nobla w dziedzinie nauk ekonomicznych. Niklas Elmehed © Nobel Prize Outreach
Nagroda Nobla przyznawana jest od początku XX wieku w sześciu dziedzinach:
- Fizyki,
- Chemii,
- Fizjologii lub medycyny,
- Literatury,
- W działaniach na rzecz pokoju,
- Ekonomii.
W każdym roku może być jednak więcej niż jedynie sześciu laureatów. Możliwe jest przyznanie Nobla w danym obszarze nauki więcej niż jednej osobie. Tak też było w zeszłym roku, kiedy wyróżniono aż 12 noblistów.
Nagrody przyznawane są przez Szwedzką i Norweską Komisję Noblowską, w których skład wchodzą:
- Szwedzka Królewska Akademia Nauk,
- Królewski Karoliński Instytut Medyczno-Chirurgiczny,
- Akademia Szwedzka.
Decyzje podejmują Komitety Noblowskie, które złożone są z pięciu osób. Ich skład zmienia się co trzy lata. Kandydaci każdego roku zgłaszani są przez różne organizacje od jesieni do lutego.
Norweski Komitet Noblowski podał, że w tym roku napłynęło 305 nominacji dotyczących 212 osób oraz 93 organizacje. Od 2019 roku jest to najmniejsza liczba zgłoszeń.
Ceremonia przyznania nagród odbędzie 10 grudnia w rocznicę śmierci Alfreda Nobla.
Nagroda Nobla za odkrycie źródeł niesprawiedliwości w wynagradzaniu kobiet
Prof. Mariusz Sokołowicz kierownik Katedry Gospodarki Regionalnej i Środowiska Wydziału Ekonomiczno-Socjologicznego Uniwersytetu Łódzkiego oraz prodziekan powżyszego Wydziału przybliża nam postać laureatki nagrody Nobla w dziedzinie Ekonomii:
Claudia Goldin jest pochodzącą z Nowego Jorku profesorką na Uniwersytecie Harvarda. Zaliczana jest do grona najbardziej wpływowych ekonomistów:ek w USA. Swoje badania prowadzi od lat 70. XX wieku w dwóch głównych obszarach: historii gospodarczej Stanów Zjednoczonych oraz nierówności ekonomicznych związanych z płcią. Nagrodę Banku Szwecji im. Alfreda Nobla w dziedzinie ekonomii przyznano jej za to, że „pomogła nam lepiej zrozumieć sytuację kobiet na rynku pracy".
Tak opisane dokonania to nie tylko słynne „Gender Pay Gap”, czyli różnice w wynagrodzeniach na tych samych lub podobnych stanowiskach między kobietami a mężczyznami. Claudia Goldin nie tylko różnice te zdiagnozowała, ale też pomogła odkryć mechanizmy, które je powodują. A wynikają one nie tylko z wykonywanych przez kobiety zawodów czy gorszego poziomu wykształcenia (w wielu krajach kobiety są lepiej wykształcone od mężczyzn), czy wykonywanego zawodu, ale z tego, że role społeczne kobiet związane są z posiadaniem dzieci czy prowadzeniem gospodarstw domowych.
Potwierdzenie słuszności dostrzeżenia przez Komisję Noblowską problemu nierówności płac pomiędzy kobietami, a mężczyznami przychodzi z bardzo niespodziewanego źródła. Ze strony internetowej samej nagrody! Możemy wziąć tam udział w prostej sondzie dotyczącej każdej grupy, czy osób nagrodzonych. Pytanie zamieszczone pod wpisem o Claudi Godlin brzmi:
Czy uważasz, że to sprawiedliwe, że kobiety wykonujące ten sam zawód zarabiają mniej niż mężczyźni?
W ankiecie, w której na chwilę pisania tego artykułu wzięło udział ponad 24 tysiące osób, aż 44% odpowiedziała, że tak (!) - taka nierówność im odpowiada...
Źródło: https://www.nobelprize.org/
Lista laureatów nagrody Nobla w 2023 r.
Z analiz wynika, że naukowcy czekają na Nobla coraz dłużej. Obecnie czas od odkrycia do nagrody to średnio co najmniej 20 lat. W przypadku chemii – nawet 30 lat. Poniżej prezentujemy listę tegorocznych lauretów Nagrody Noabla.
- Fizyka:
Pierre Agostini, Ferenc Krausz, Anne L’Huillier
Za metody eksperymentalne generujące attosekundowe impulsy światła do badania dynamiki elektronów w materii.
Komentarz dr hab. Jarosława Bauera, prof. UŁ na temat nagrody z dziedziny Fizyki.
- Chemia:
Moungi Bawendi, Louis Brus, Aleksiej Jekimow
Za odkrycie i syntezę kropek kwantowych.
- Fizjologia lub medycyna:
Katalin Karikó, Drew Weissman
Za odkrycia dotyczące modyfikacji zasad nukleozydowych, które umożliwiły opracowanie skutecznych szczepionek mRNA przeciwko COVID-19.
- Literatura:
Jon Fosse
Za nowatorskie sztuki i prozę, które oddają głos temu, co niewypowiedziane.
- Pokojowa Nagroda Nobla:
Narges Mohammadi
Za walkę z uciskiem kobiet w Iranie i jej walkę na rzecz promowania praw człowieka i wolności dla wszystkich.
- Ekonomia:
Claudia Goldin
Za pogłębienie wiedzy na temat sytuacji kobiet na rynku pracy.
Zachęcamy do odwiedzenia strony Komisji Noblowskiej po więcej szczegółów.
Redakcja: (Centrum Komunikacji i PR)
Misją Uniwersytetu Łódzkiego jest rzetelne prowadzenie badań naukowych oraz aktywne głoszenie prawdy z nich płynącej, tak by mądrze kształcić kolejne pokolenia, być użytecznym dla społeczeństwa oraz odważnie odpowiadać na wyzwania współczesnego świata. Doskonałość naukowa jest dla nas zawsze najlepszym kompasem. Nasze wartości to: odwaga, ciekawość, zaangażowanie, współpraca i szacunek.